فرسودگی و خرابی قطعاتی مانند چرخها، رولیکها و زنجیرها میتواند منجر به توقفهای پرهزینه و کاهش چشمگیر بهرهوری شود. درک دلایل اصلی این سایش و به کار بستن راهکارهای پیشگیرانه، کلید افزایش طول عمر قطعات و صرفهجویی در هزینههاست.
علل اصلی سایش و خرابی قطعات زیربندی
سایش زیربندی یک فرآیند طبیعی است، اما برخی عوامل میتوانند آن را به شدت تسریع کنند. شناخت این عوامل اولین قدم برای مقابله با آنهاست.
۱. شرایط محیطی و نوع خاک
خاک و مواد موجود در محل کار، بزرگترین دشمن زیربندی هستند.
- مواد ساینده : کار در محیطهای شنی، سنگی یا دارای مواد خورنده، مانند یک سنباده دائمی عمل کرده و باعث سایش سریع قطعات فلزی میشود.
- مواد چسبنده : گل، رس و شن مرطوب میتوانند بین قطعات متحرک فشرده شوند. این فشردگی باعث افزایش شدید تنش بر روی زنجیرها، سفت شدن اتصالات و فرسودگی زودرس بوشینگها و چرخها میشود.
- ضربه : حرکت بر روی سطوح سنگی، بتنهای شکسته یا ناهمواریهای شدید، ضربات سنگینی به چرخها، رولیکها و لینکهای زنجیر وارد میکند که میتواند منجر به ترکخوردگی و شکستگی شود.
۲. کشش نامناسب زنجیر
کشش زنجیر یکی از مهمترین تنظیماتی است که اغلب نادیده گرفته میشود.
- کشش بیش از حد: زنجیر سفت، اصطکاک و فشار غیرضروری بین پینها، بوشینگها، چرخها و دندههای اسپراکت ایجاد میکند. این وضعیت، توان موتور را هدر داده و سایش را تا ۵۰٪ افزایش میدهد.
- کشش بسیار کم : شل بودن زنجیر باعث لرزش و حرکت نامنظم آن میشود. این امر میتواند منجر به خارج شدن زنجیر از مسیر و آسیب جدی به رولیکها و فریم اصلی دستگاه شود.
۳. تکنیکهای اپراتوری نامناسب
نحوه استفاده از ماشینآلات تأثیر مستقیمی بر عمر زیربندی دارد.
- سرعت بالا و حرکت معکوس: حرکت با سرعت بالا، به خصوص به صورت دنده عقب، سایش بین بوشینگها و دنده اسپراکت را به شدت افزایش میدهد.
- چرخشهای مداوم به یک سمت: دور زدنهای مکرر به یک سمت باعث سایش نامتقارن در یک طرف زیربندی میشود.
- کار در دامنهها و شیبها: حرکت در سراشیبی فشار زیادی به رولیکها و چرخهای جلو وارد میکند. بهتر است تا حد امکان به صورت عمودی در شیب حرکت کرد.
۴. عدم تطابق قطعات
استفاده از قطعاتی که برای شرایط کاری خاص طراحی نشدهاند، میتواند فرسودگی را تسریع کند. برای مثال، استفاده از کفشکهای بسیار پهن در زمینهای سنگی و سخت، فشار اهرمی زیادی به اتصالات زنجیر وارد کرده و باعث لق شدن پینها و بوشینگها میشود.
راهکارهای کلیدی برای پیشگیری و افزایش طول عمر زیربندی
با رعایت چند نکته ساده اما مهم، میتوانید عمر قطعات زیربندی خود را به طور چشمگیری افزایش دهید.
۱. بازرسیهای روزانه و منظم
قبل از شروع هر شیفت کاری، چند دقیقه را به بازرسی چشمی زیربندی اختصاص دهید. به دنبال قطعات شکسته، پیچهای شل شده، نشتی روغن از رولیکها و هرگونه سایش غیرعادی باشید.
۲. تمیز نگه داشتن زیربندی
این یکی از مؤثرترین و کمهزینهترین روشهاست. پس از پایان کار روزانه، با استفاده از بیلچه یا فشار آب، گل، سنگ و سایر مواد زائد را از بین قطعات زیربندی خارج کنید. این کار از فشردگی مواد و افزایش تنش جلوگیری میکند. در فصل سرما، مواد یخزده میتوانند آسیبهای جدی وارد کنند، بنابراین تمیزکاری اهمیت دوچندان دارد.
۳. تنظیم دقیق کشش زنجیر
به طور منظم (حتی روزانه، بسته به شرایط کاری) کشش زنجیر را بررسی و مطابق با دستورالعمل شرکت سازنده تنظیم کنید. یک زنجیر با افتادگی مناسب، بهترین عملکرد و کمترین سایش را خواهد داشت.
۴. آموزش اپراتورها
اپراتورها را با تکنیکهای صحیح کار با دستگاه آشنا کنید:
- حرکت با سرعت مناسب: از حرکت غیرضروری با سرعت بالا خودداری کنید.
- کاهش حرکت معکوس: مسیر کاری را طوری برنامهریزی کنید که نیاز به دنده عقب به حداقل برسد.
- ایجاد چرخشهای باز و نرم: به جای دور زدنهای تند و درجا، از چرخشهای وسیعتر استفاده کنید.
- تعادل در کار: تا حد امکان بار کاری و چرخشها را بین دو طرف دستگاه تقسیم کنید.
۵. انتخاب کفشک مناسب
همیشه از باریکترین کفشک ممکن که شناوری و کشش لازم را برای شرایط کاری شما فراهم میکند، استفاده نمایید. کفشکهای باریکتر، فشار کمتری به سیستم وارد کرده و در زمینهای سخت و سنگی عملکرد بهتری دارند.